فرض کنید در جاده‌ای خلوت مشغول رانندگی هستید که ناگهان خودرو دچار لغزش می‌شود. وقتی توقف می‌کنید و نگاهی به چرخ‌ها می‌اندازید، متوجه می‌شوید یکی از لاستیک‌ها پنچر شده است. در چنین شرایطی اولین پرسشی که به ذهن هر راننده‌ای خطور می‌کند این است که «آیا می‌توان با همین وضعیت به مسیر ادامه داد؟» و اگر پاسخ مثبت است، «چند کیلومتر می‌توان بدون تعویض تایر حرکت کرد؟». اهمیت این پرسش تنها به سالم ماندن خودرو محدود نمی‌شود، بلکه مستقیماً با امنیت سرنشینان و حتی جان راننده در ارتباط است.
پنچری لاستیک و دلایل آن
پنچری معمولاً زمانی رخ می‌دهد که سطح یا دیواره تایر آسیب ببیند و فشار هوای داخل آن به‌تدریج یا ناگهانی کاهش پیدا کند. این آسیب می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود؛ برخورد با اجسام نوک‌تیز مانند میخ یا شیشه، افتادن در چاله‌های عمیق یا برخورد با جدول، فرسودگی لاستیک‌های قدیمی و حتی خرابی سوپاپ یا نشتی از رینگ چرخ. در هر حالت نتیجه یکسان است: لاستیک توانایی عملکرد عادی خود را از دست می‌دهد و ادامه رانندگی با آن می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
نشانه‌هایی که باید جدی گرفت
اغلب پیش از آن‌که لاستیک به‌طور کامل خالی شود، نشانه‌هایی ظاهر می‌شوند که نباید نادیده گرفت. تغییر مسیر ناگهانی خودرو، سفت شدن فرمان، لرزش غیرعادی در بدنه یا صدای غیرمعمول از چرخ‌ها می‌تواند زنگ خطری برای راننده باشد. حتی در مواردی اصطکاک تایر پنچر با سطح جاده باعث ایجاد بوی لاستیک سوخته می‌شود. اگر این علائم را به موقع تشخیص دهید، احتمال بروز حوادث جدی بسیار کمتر خواهد شد.
تفاوت پنچری با کم‌بادی
نکته‌ای که بسیاری از رانندگان به اشتباه تصور می‌کنند این است که پنچری با کم‌باد شدن لاستیک یکسان است. در حالی‌که در پنچری، فشار باد تقریباً به‌طور کامل تخلیه می‌شود و رانندگی بسیار دشوار و خطرناک خواهد بود. اما در کم‌بادی، تنها بخشی از فشار کم شده و هرچند کنترل خودرو ضعیف‌تر می‌شود و مصرف سوخت بالا می‌رود، اما وضعیت به وخامت پنچری نیست.
خطرات ادامه مسیر با لاستیک پنچر
حرکت با تایر پنچر شاید در نگاه اول راهی موقت به نظر برسد، اما در عمل می‌تواند خسارت‌های سنگینی به همراه داشته باشد. تایری که به‌موقع تعویض نشود، ممکن است به‌طور کامل از بین برود و دیگر قابل تعمیر نباشد. علاوه بر این، فشار وزن خودرو به‌طور مستقیم به رینگ منتقل می‌شود و احتمال تاب برداشتن یا شکستگی آن وجود دارد. سیستم تعلیق و جلوبندی نیز تحت فشار نامتعادل قرار می‌گیرد و به مرور دچار خرابی خواهد شد. مهم‌تر از همه این‌که کنترل خودرو به شدت کاهش پیدا می‌کند و در سرعت‌های بالا احتمال تصادف یا حتی واژگونی وجود دارد.
تا چه مسافتی می‌توان ادامه داد؟
پاسخ این سؤال وابسته به عوامل مختلفی است. در شرایطی که آسیب جزئی باشد و سوراخ روی آج تایر ایجاد شده باشد، می‌توان با سرعتی بسیار پایین و تنها برای چند کیلومتر حرکت کرد تا به تعمیرگاه برسید. اما اگر پارگی روی دیواره جانبی ایجاد شده باشد، ادامه مسیر حتی برای چند صد متر هم می‌تواند خطرناک باشد. به‌طور کلی توصیه می‌شود بیش از سه تا پنج کیلومتر با سرعتی حداکثر ۲۰ تا ۳۰ کیلومتر در ساعت حرکت نکنید. وزن خودرو، کیفیت لاستیک و حتی میزان بار سرنشینان نیز در این موضوع تأثیرگذار است. خودروهای سنگین‌تر طبیعتاً فشار بیشتری به تایر وارد می‌کنند و شانس سالم ماندن لاستیک بسیار کمتر است.
تایرهای ران‌فلت؛ فناوری‌ای برای شرایط اضطراری
در سال‌های اخیر نسل جدیدی از لاستیک‌ها به نام ران‌فلت (Run-Flat) وارد بازار شده‌اند که برای چنین شرایطی طراحی شده‌اند. دیواره این تایرها به‌گونه‌ای تقویت شده است که حتی در صورت خالی شدن کامل باد نیز می‌توان تا حدود هشتاد کیلومتر با سرعتی نسبی به حرکت ادامه داد. این ویژگی باعث می‌شود راننده زمان کافی برای رسیدن به تعمیرگاه داشته باشد، بدون آن‌که آسیبی جدی به خودرو وارد شود.
بهترین اقدام پس از پنچری
با این‌که دانستن میزان مسافتی که می‌توان با لاستیک پنچر حرکت کرد اهمیت دارد، اما بهترین تصمیم همیشه توقف در اولین مکان امن و تعویض تایر است. در صورت داشتن زاپاس آن را جایگزین کنید، و اگر چنین امکانی وجود ندارد از کیت پنچرگیری استفاده کنید. این روش موقتی است و نمی‌تواند جایگزین تعمیر اساسی باشد. در نهایت اگر هیچ‌یک از این موارد در دسترس نبود، بهترین راه تماس با امداد خودرو است.
منبع: